Motorolie

Motorolie speelt een belangrijke rol bij het welzijn van je motorfiets, dat mag voor zich spreken. Maar wat doet motorolie nou precies? Moet de motorolie echt elke 6.000 tot 12.000 km of minimaal één keer per jaar vervangen worden?  Dit gaan we uitzoeken.

Waarom is motorolie zo belangrijk voor je motorfiets?

Motorolie doet meer dan de boel soepel draaiende houden, het is betrokken bij uiteenlopende functies van de motor. Hieronder staan ze opgesomd:

• Motorolie vermindert wrijving tussen bewegende onderdelen en voorkomt oververhitting
• Door de smerende werking ontstaat er minder wrijving en wordt slijtage beperkt
• De olie verplaatst warmte uit de heetste delen van de motor naar plekken waar de warmte weer kan worden afgevoerd en heeft dus een verkoelende werking
• Het houdt de binnenkant van de motor schoon: vuildeeltjes worden ‘zwevend’ gehouden en de olie voorkomt dat deze gaan samenklonteren
• Zorgt voor een goede afdichting tussen de cilinderwand en de zuiger
• Biedt bescherming tegen corrosie
• Ook bij koude starts en zeer hoge belastingen zorgt olie voor voldoende smering van alle bewegende delen.

Welke verschillende soorten motorolie zijn er allemaal?

Motorolie speelt dus een cruciale rol bij het onderhoud van je motor. Dan komen we nu aan bij alle soorten en varianten. Welke moet je nou eigenlijk hebben?

• Allereerst is minerale olie direct uit aardolie gedestilleerd en is hierdoor het goedkoopst.
• Daarnaast wordt synthetische olie veel gebruikt. Met chemische processen worden moleculen uit aardgas, vetzuren en alcohol aangepast en samengevoegd. Hierdoor blijft de variatie in moleculen veel kleiner dan bij minerale olie en daardoor is synthetische olie veel stabieler. Hierdoor zal de olie minder snel oxideren en verouderen. De moleculen in synthetische olie glijden makkelijker langs elkaar waardoor deze minder weerstand heeft.
• Half synthetische olie is een mengsel van minerale en synthetische olie; zo ontstaat een hoogwaardige olie tegen een betaalbare prijs. De verhouding tussen de minerale en de synthetische olie bepaalt hierbij de prijs, hoe meer synthetisch hoe duurder.

Wat zijn dopes in motorolie?

Oké minerale olie, synthetische olie en half synthetische olie, got it! Dan zijn er nog dopes. Om de kwaliteit van een motorolie te verbeteren, voegt de fabrikant er talloze additieven of dopes aan toe. Deze zijn grofweg in vier soorten onder te verdelen:

• Detergerende dopes. Deze werken als vuiloplosser, weken vuildeeltjes los, houden ze zwevend en voeren deze af naar het oliefilter, zo blijft de motor van binnen schoon
• Anti-oxidatiedopes. Deze gaan oxidatie tegen van de olie zelf en de metalen delen van de motor. Oxidatie betekend aantasting door zuurstof. Als de olie oxideert, veroudert deze en wordt hij dikker, waardoor deze moeilijker rond te pompen is. Als metaal oxideert, dan ontstaat er corrosie. ‘carterzuurremmer’ is een belangrijke anti-oxidatiedope. Deze dope neutraliseert de gevaarlijke zuren in de olie. Verbrandingsgassen die voor het merendeel uit waterstofdamp bestaan komen via de zuigerveren de carterruimte in. Zij veroorzaken een verzuring van de olie. Ook door kleine stukken te rijden komt er condens in het carter.
• Anti-slijtage dopes. Ook wel ‘friction modifiers’ genoemd, gaan slijtage tegen. De ene friction modifier gaat slijtage bij hoge temperaturen tegen, de andere bij lage temperaturen.
• Viscositeitsindex­verbeterende dopes. Deze zorgen ervoor dat de temperatuur minder invloed heeft op de viscositeit van de olie. Motoroliën met deze dopes worden multigrade oliën genoemd.

Dopes raken uitgewerkt als de motorolie veroudert. Wanneer dat gebeurt zal er dus meer motorslijtage ontstaan. Dat is een van de redenen om de motorolie te verversen

JASO: Motorolie voor motorfietsen

Auto-motorolie is niet geschikt voor de gemiddelde motorfiets. Dit komt doordat motorfiets motoren anders werken dan een auto motor; de koppeling draait bij de meeste motorfietsen in de olie -natte platen koppeling- en maakt de startmotor gebruik van de vrijloop die op wrijving berust. Daarom is het niet mogelijk om wrijving verlagende anti-slijtage dopes aan motorfietsolie toe te voegen, want daardoor zouden de koppeling en de starmotor gaan slippen.

Motorfiets motorolie moet aan speciale eisen voldoen die je herkent aan de ‘JASO’ norm op de verpakking. JASO maakt daarbij nog onderscheid tussen MA, MA1 en MA2 (de laatste voldoet aan hogere eisen en is geschikt voor motoren met een hoog koppel en vermogen) en MB. MB is voor motoren met een ‘droge’ platenkoppeling.

Viscositeit van motorolie: SAE 05W-40, 10W-40 of 15W-40?

We zijn er nog niet, de volgende variabele is de viscositeit van de motorolie. De SAE specificatie geeft de viscositeit -de dikte of stroperigheid- van de olie aan. Een dikke olie smeert in principe beter, terwijl een dunne olie weer sneller vuil en hitte kan afvoeren en bij een koude motor sneller op de te smeren plekken is.

Een dikke olie heeft een hoge viscositeit en een dunne olie een lage. De codering van de viscositeit staat altijd op de verpakking, bijv. 5W-30 of 10W-40. De letter voor de ‘W’ geeft dan de viscositeit bij lage temperaturen aan (winter). Bij een lage temperatuur gaat het er om of een bepaalde testmotor nog gestart kan worden. Een SAE 15W-40 olie moet de testmotor nog kunnen starten bij -15°C, een 10W-40 olie bij -20°C, een 5W-40 olie bij -25°C en een 0W-40 olie bij -30°C. Hoe kleiner het getal, hoe beter. Het getal na de W is de viscositeit bij een warme motor. Het geeft de viscositeitsklasse aan bij 98°C. Een 50 of zelfs 60-er olie, is bij 98°C ‘dikker’ dan een 40-er.

Voor dat je zomaar wat motorolie naar binnen giet is het altijd belangrijk om eerst te kijken naar het advies in het instructieboekje. Meestal worden daarin in een aantal opties gegeven. Rij je lange afstanden, dan kies je voor een laag getal achter de ‘W’ -binnen die adviezen- dus liever een 10W-30 dan een 10W-40. Als je veel korte afstanden rijdt, dan kun je beter een hoger getal kiezen, omdat de olie dan in de loop der tijd door condens en brandstofresten dunner wordt. Rij je regelmatig op circuits, dan kies je liever voor een hoog getal, omdat de motor in raceomstandigheden heter wordt en de olie dus dunner.

Voor barre winterse omstandigheden kies je het ‘W’ getal zo laag als toegestaan is, want dan is de olie eerder bij alle te smeren onderdelen en blijft slijtage aan nokkenassen beperkt tijdens de koude starts. Dan dus liever een 5W-40 dan een 10W-40. Rij je nooit als het echt koud is, dan kun je net zo goed een hoger getal nemen.

Olie met een verkeerde viscositeit zorgt voor allerlei problemen in een motor met vaak grote schade tot gevolg, bijvoorbeeld te hoge of te lage oliedruk. Ook kan het gebeuren dat er onvoldoende smering van bepaalde delen is omdat de olie te dik is om die plek snel te bereiken of omdat de olie zo dun is dat de smerende werking te gering is. Te dunne olie dicht ook niet meer goed af en kan gemakkelijk via de zuigerveren in de verbrandingsruimte komen. MAAR: beter de verkeerde olie dan geen olie!